Mariënburg

Mariënburg is een voormalige suikerplantage en suikerfabriek in Commewijne.

Mariënburg werd in 1745 door Marie de la Jaille als suikerplantage gesticht, in de 19e eeuw stapte men over naar koffie. In 1882 werd de plantage, die ondertussen al verlaten was, gekocht door de Nederlandsche Handel-Maatschappij (NHM). De NHM vestigde hier een centrale suikerfabriek om het suikerriet van de omliggende plantages te verwerken. Voor de aanvoer van het suikerriet werd een twaalf kilometer lange spoorweg aangelegd, de eerste spoorverbinding in Suriname. Deze verbonden de plantages Voorburg, Zoelen, A-La-Bonne-Heure, Visserzorg en Alkmaar met de centrale fabriek te Mariënburg. Op 23 oktober 1882 werd de suikerfabriek geopend. In de loop der tijd kocht de NHM de omliggende plantages op om de fabriek winstgevend te houden. In die tijd waren veel plantages al niet meer winstgevend. Uiteindelijk had Mariënburg een areaal van 1200 hectare, de grootste plantage in die tijd.

Na de afschaffing van de slavernij in 1863 werden o.a. Hindostanen gecontracteerd om te werken op de fabriek, later kwamen daar Javanen bij. Op 2 juli 1902 brak onder de arbeiders een staking uit omdat de NHM erg lage lonen betaalde. De Schotse directeur James Mavor werd om zijn misdragingen jegens vrouwen van contractarbeiders op 29 juli door de arbeiders achtervolgd en omgebracht. Dezelfde dag arriveerde een detachement van het Koloniale Leger op Mariënburg. Op 30 juli werden arrestaties verricht, waarna woedende arbeiders optrokken naar het kantoor. Toen vervolgens op de muitende arbeiders het vuur werd geopend vielen er 17 doden en 39 gewonden. De lijken werden in een massagraf gegooid en overdekt met ongebluste kalk waardoor deze niet meer te vinden zouden zijn. Van de gewonden bezweken er later nog zeven. Acht arbeiders werden veroordeeld tot 12 jaar dwangarbeid. Ter herinnering aan de opstand werd door vicepresident Ramdien Sardjoe op zondag 30 juli 2006 op Mariënburg een monument onthuld, op initiatief van de Stichting Gevallen Helden 1902.

De suikerfabriek produceerde naast rietsuiker (6000 ton in 1920) ook rum en beschikte vanaf 1957 over een raffinaderij waarmee kristalsuiker kon worden geproduceerd. In 1964 werd de fabriek verkocht aan de N.V. Rubber Cultuur Maatschappij Amsterdam. Mariënburg leverde onder andere melasse aan Suriname Alcoholic Beverages (SAB) dat hieruit Mariënburg Rum produceerde.

De fabriek is in 1986 gesloten. Het fabrieksterrein en de fabriekshallen zijn nu een trekpleister voor toeristen, ondanks de vervallen staat van het geheel. Tot de sluiting was Mariënburg een overheidsbedrijf en wettelijk zijn de ex-arbeiders nooit ontslagen. Zij leven onder armoedige omstandigheden in de voormalige arbeiderswoningen. Enkele van hen geven rondleidingen aan toeristen, zij leven voornamelijk van de giften van de toeristen.

De voormalige plantage is bereikbaar over de weg via de Jules Wijdenbosch brug. Ook is het mogelijk om met een korjaal vanuit Leonsberg over te varen naar Nieuw-Amsterdam en dan weer verder over de weg. Fietsend is Mariënburg ook bereikbaar, tevens zijn er verschillende touroperators die Mariënburg als bestemming hebben.

 

Meer video’s zijn te vinden op: SurinameVideo.com

Foto’s van Mariënburg

 

Meer informatie:
De Geschiedenis van Mariënburg

Boeken:
Herinneringen aan Mariënburg
Tweemaal Mariënburg
Door de Geest gedreven: Mariënburg 1983-2017